سبک‌های رهبری
مقدمه سبک‌های رهبری رایج
گاهاً شنیدهایم که افراد جمله خود را با اصطلاح “یک رهبر خوب باید همیشه … ” شروع میکنند، معمولاً در ادامه این جمله اطلاعاتی درباره سبک‌های رهبری رایج ذکر میشوند. رهبری فرآیندی در حال تغییر و رشد است به همین علت رهبران و مدیران همواره درحال‌رشد و تغییر سبک رهبری خود هستند. اما آیا تابه‌حال به این مسئله فکر کردهاید که سبک رهبری شما چه هست؟
انواع سبک‌های رهبری رایج کدام‌اند؟
در این پاراگراف شما را با انواع سبک‌ها در رهبری بیشتر آشنا میکنیم و به آنالیز و بررسی هر یک از آنها میپردازیم:
۱.سبک رهبری دموکراتیک/ Democratic Leadership
همان‌طور که از نام این سبک رهبری مشخص است، معمولاً تصمیمگیریها برعهده رهبر است، اما تک‌تک اعضای گروه در آن نقش دارند. این سبک رهبری جز یکی از مؤثرترین سبک‌های رایج رهبری است، زیرا به اعضای پایین رتبه سازمان امکان ارائه نظراتشان را میدهد.
بگذارید با مثالی این سبک را بیشتر برایتان شرح دهم، تصور کنید اعضای هیئت‌مدیره شرکت در جلسهای شرکت میکنند، و هرکدام از آنها نظر خود را درباره موضوع خاصی بیان میکنند و سپس رهبر درباره آن موضوع تصمیم نهایی را میگیرد.
۲.سبک رهبری مستبدانه/ Autocratic Leadership
همان‌طور که از نام این سبک رهبری مشخص است، این سبک رهبری نقطه مقابل سبک رهبری دموکراتیک است.
در سبک رهبری مستبدانه فقط رهبر تصمیمگیری میکند و درباره تصمیمات خود از دیگران مشورتی نمیگیرد. سبک رهبری مستبدانه فقط نظرات رهبر را عملی میکند و به نظرات بقیه اعضا کاری ندارد.
اگر بخواهیم مثالی درباره این سبک رهبری بزنیم، میتوان به تغییر ساعات کاری کارمندان توسط رهبر بدون مشورت با آنها اشاره کرد. این سبک رهبری تأثیرگذاری کمی دارد، و در صورت عدم تغییر آن احتمال ازدست‌دادن کارکنان خلاق و کارآمد سازمان وجود دارد.
۳.سبک رهبری بی‌تفاوت/ laissez-faire
این سبک رهبری که از زبان فرانسه گرفته شده است، یکی از سبک‌های رهبری رایج است، در این سبک رهبر کلیه تصمیمات و وظایف خود را به کارکنان زیردست خود میسپارد. تصور کنید شرکتی به‌تازگی کار خود را شروع کرده است، اما مدیر این شرکت هیچ‌گونه تصمیمگیری درباره ساعات کاری کارکنان، وظایف آنها و غیره انجام نداده است و تمامی این کارها را به معاونان خود سپرده است.
ممکن است در این سبک رهبری، مدیریت سازمان به کارکنان خود اعتماد کامل داشته باشد، اما در صورت عدم مدیریت صحیح موارد ذکر شده امکان پسرفت سازمان وجود دارد.
۴.سبک رهبری استراتژیک/ Strategic Leadership
در سبک رهبری استراتژیک بین وظایف اصلی شرکت و فرصتهای روبهرشد آنها تفاوتهایی وجود دارد. این شیوه رهبری در اغلب سازمان‌ها مؤثر است، زیرا از تفکرات و تصمیمات استراتژیک و منطقی پشتیبانی میکند. در سبک رهبری استراتژیک به کارکنان و معاونان متناسب با شایستگی و لیاقت آنها وظایف و مزایا داده می‌شود، به همین علت امکان رشد و ارتقای کارکنان و سازمان در کنار یکدیگر فراهم است.
۵.سبک رهبری تحول‌گرا/ Transformational Leadership
در سبک رهبری تحول‌گرا معمولاً به کارکنان وظایفی که خارج از محدوده امن آنها است، سپرده می‌شود، این وضعیت امکان رشد کارکنان را فراهم میکند و در نهایت رشد و ارتقای کارکنان منجر به رشد سازمان می‌شود.
در ابتدای امر ممکن است این سبک رهبری ساده و بر اساس اهداف و وظایفی مشخص به نظر برسد، اما با بررسی و مشاهده مراحل مختلف متوجه میشوید این سبک رهبری کارکنان را به سمت پیشرفت و توسعه راهنمایی میکند.
سبک رهبری تحول‌گرا طرف‌داران بسیاری دارد و در اکثر مواقع منجر به رشد سازمان می‌شود. در ضمن، در کنار رشد سازمان کارکنان هم با آن رشد میکنند، زیرا میدانند فرصتی برای پیشرفت آنها در نظر گرفته شده است.
۶.سبک رهبری مبادله‌ای/ Transactional Leadership
این سبک رهبری از سبک های رهبری رایج در دهههای اخیر است. در سبک رهبری مبادله‌ای مدیران به کارکنان باانگیزه و کوشا مزایا و پاداش میدهند.
مزایا و پاداش منجر به افزایش انگیزه کارکنان، افزایش اعتماد به نفس آنها و کارآمدی بیشتر آنها می‌شود که در نهایت نتایج مثبتی برای شرکت دارد.
تصور کنید، وظیفه شغلی شما بازاریابی است و شما در ماه اخیر بیش از قبل موفق بوده‌اید، در سبک مدیریتی مبادله‌ای در صورت مشاهده رشد شما برایتان مزایایی همچون افزایش حقوق، پاداش و غیره در نظر گرفته می‌شود. این سبک می‌تواند رقابت را بین کارکنان بیشتر کند و به آنها انگیزه بیشتری برای کارآمدی بدهد و منجر به افزایش خلاقیتشان شود.
۷.سبک رهبری مربی‌گرایانه/ Coach-Style Leadership
این سبک رهبری همچون یک مربی بر بهبود نقاط قوت کارکنان و پرورش تک‌تک اعضای سازمان تمرکز دارد. در این سبک رهبری از استراتژی‌های و اطلاعات روز دنیا برای بهبود نقاط قوت کارکنان استفاده می‌شود که در نهایت این امر منجر به ارتقا شرایط گروه و سازمان می‌شود. این سبک رهبری شباهت زیادی به سبک‌های رهبری رایجی همچون سبک رهبری دموکراتیک و استراتژیک دارد، اما تأکید این سبک بر موفقیت تک‌تک اعضای گروه است.
معمولاً مدیران این سبک رهبری اعضای کارآمد با مهارتها و تخصصهای کاربردی را در گروه خود جای میدهند، و به همین علت تک‌تک اعضای سازمان برای مدیریت از اهمیت زیادی برخوردار هستند. زیرا تک‌تک این افراد در نهایت منجر به ایجاد سازمانی خلاق، کارآمد و مؤثر میشوند.
حالا که با انواع سبک‌های رهبری آشنا شدهاید، و بیشتر درباره نقاط قوت و ضعف هر یک از آنها اطلاعات کسب کردهاید، میتوانید پاسخ سؤال سبک رهبری شما چیست؟ را بدهید. در ضمن اگر از سبک رهبری خود رضایت کافی را ندارید و تصور میکنید میتوانید از طریق تغییر آن به وضعیت بهتری دست یابید حتماً سبک رهبری خود را تغییر دهید.
چگونه سبک رهبری خود را ارزیابی کنیم؟
شما به‌عنوان یک مدیر و رهبر، متناسب با شخصیت خود و سازمانی که در آن فعالیت دارید میتوانید از یک سبک رهبری و یا ترکیبی از سبک‌ها برای افزایش پیشرفت و رشد سازمان خود بهره ببرید. در واقع سبک رهبری که شما برای خود انتخاب میکنید نشانگر روش کار شما و واکنشهای شما در حین وقوع بحرانها و چالشهای جدید است. پس قبل از انتخاب سبک رهبری خود حتماً اطلاعات خود را درباره سبک برگزیدهتان افزایش دهید و پس ارزیابی سبک مدنظرتان را انتخاب کنید و آن را به کار ببرید.
جمع‌بندی سبک‌های رهبری رایج
در انتها، حتماً اطلاعات خود را درباره سبک‌های رهبری افزایش دهید و از اطلاعات روز در مدیریت سازمان یا شرکت خود استفاده کنید.